Auteur in de spotlights: Lex Passchier

"Het spelen met tijd en ruimte bij theater is spannend en daagt je uit om enorm creatief te zijn"

5 april 2019

Auteur en acteur Lex Passchier schrijft zowel voor televisie als voor theater. Het genre waar hij zich het liefst mee bezig houdt, is dat van de thriller. De liefde voor het genre is zo groot, dat Lex 10 jaar lang aan het hoofd stond van zijn zelf opgerichte Thriller Theater. Hij vertaalde al menig bekende thriller en schreef ook enkele nieuwe werken. In het najaar van 2019 tourt zijn nieuwste creatie 'Enkele reis' door Nederland en het Wichels Atelier voor Toneel speelt nog tot en met 6 april zijn vertaling van '39 Steps'.

Wat is je favoriete toneelstuk aller tijden? 

"‘The mousetrap’ van Agatha Christie zal altijd bijzonder blijven. Ik zag het toen ik een jaar of 16 was in Londen en werd meteen gegrepen door de sfeer. Later deed ‘The woman in black’ van Stephen Mallatratt dat op een hele andere manier  ook. Die twee stukken zijn misschien wel de belangrijkste inspiratiebronnen geweest voor Het Thriller Theater, het gezelschap waarmee ik 10 jaar lang toneelthrillers heb geproduceerd. Een recenter stuk waarvan ik erg onder de indruk was, is ‘De vader’ van Florian Zeller. Gebaseerd op zo’n goed idee, dat je er als schrijver jaloers op kunt zijn."

Wie of wat wakkerde je liefde voor toneel aan?

"Ik kan me niet herinneren dat ik als kind ooit iets anders wilde worden dan acteur. Terwijl ik helemaal niet uit een familie of een gezin kom van toneelspelers of theatermakers. Mijn liefde voor theater werd in mijn jonge jaren vooral aangewakkerd door een buurvrouw die bij een poppentheater werkte en vaak mochten mijn broer en ik met haar mee naar de voorstellingen, die we zo ongeveer allemaal uit ons hoofd kenden. In de jaren ’80 zag ik als schoolvoorstelling ‘De jongen die teveel wist’, door Theatergroep Carrousel, geschreven door Flip Broekman. Dat was de eerste keer dat ik in een schouwburg kwam en dat maakte veel indruk. Ook daar is mijn voorliefde voor het thrillergenre misschien wel voor een deel ontstaan, want het was een stuk over een jeugdige detective. Daarnaast maakte ik samen met mijn broer voortdurend toneelstukjes en filmpjes, op zolder of buiten. Waarbij ik altijd in het licht stond van een lamp die mijn broer op mij gericht hield. Die rolverdeling is altijd zo gebleven; mijn broer Martijn is tien jaar lang hoofdtechnicus geweest van Het Thriller Theater."

Waarom schrijf je graag toneelteksten?

"Ik schrijf veel televisie en daar is het altijd ‘what you see is what you get’. Theater draait veel meer om de suggestie, om alles wat er niet is. Dat spelen met tijd en ruimte is spannend en daagt je uit om enorm creatief te zijn. En het live-element van een zaal die je rechtstreeks hoort en voelt reageren op je verhaal, dat is altijd weer een bijzondere ervaring."

Wat is je favoriete schrijfplek?

"Achterin onze tuin heb ik een kantoor laten bouwen. Met een keukentje, toilet en genoeg ruimte om met mensen te vergaderen, maar ook met al mijn boeken en dvd’s. Het is er altijd stil en er staat een fijne stoel om achterover in na te kunnen denken. ’s Avonds doe ik de deur op slot en loop ik in een paar stappen naar huis. Ik heb de beste werkplek die je je kunt voorstellen."

Wat is jouw remedie tegen een writer’s block? 

"Iedereen heeft wel eens een dag dat het niet lukt. Of je nu schrijver of behanger bent. Daar kun je je dan maar het beste aan overgeven, dan komt het morgen wel weer. En als ik ploeter met een plot ga ik wandelen, dat levert altijd nieuwe gedachten op. Ik geloof dus niet in een writer’s block, net zo min als in een goddelijke inspiratie van boven. Ik maak geen kunst met een hoofdletter K, ik zie schrijven voor een groot deel als een ambacht. Dus vaak is het ook gewoon een kwestie van zitten en tikken tot het af is."

Welke opvoering is jou echt bijgebleven en waarom?

"In 2017 zag ik in New York ‘The Humans’, een stuk van Stephen Karam over een familie die in een appartement in Manhattan bij elkaar komt om Thanksgiving te vieren. Het stuk speelt zich in realtime af, we zijn twee uur bij deze mensen, zonder tussenpauzes. Je zag in die productie de twee verdiepingen van het appartement en er gebeurden steeds verschillende dingen op verschillende plekken. De dialogen waren niet alleen heel realistisch geschreven, maar werden ook zo gespeeld. Het voelde als een film van Woody Allen, maar dan op het toneel. Op dat moment zag ik de contouren van een nieuwe toneelvorm, die dichter dan ik ooit gezien heb bij het echte leven staat. ‘The Humans’ heeft in 2016 een Tony Award gewonnen voor Best Play."

'The Humans' © Sara Krulwich/The New York Times

Wanneer is een toneelstuk voor jou pas echt geslaagd? 

"Natuurlijk hoop je dat een stuk zeggingskracht en relevantie heeft. Dat het gaat over een maatschappelijk probleem, dat het iets aan de kaak stelt, of bepaalde gevoelige onderwerpen bespreekbaar maakt. Maar de eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik ook hou van theater als amusement. Als een leuke avond uit. Maar dan wel goed gedaan en niet gemakzuchtig. En altijd met spelplezier en met respect voor het publiek waar je het voor maakt."

Met welk bekend theaterpersonage voel jij je verbonden? Waarom?

"Een goed stuk laat je vereenzelvigen met alle personages. Ik bezocht onlangs ‘Emma wil leven’, een voorstelling over een meisje met anorexia. Die problematiek staat (gelukkig) ver bij mij vandaan, maar toch kan ik me dan heel goed met zo’n meisje verbonden voelen. Ze praat in de voorstelling met de stemmen in haar hoofd, die haar voortdurend tegenspreken en onder druk zetten. Hoewel de omstandigheden natuurlijk volstekt anders zijn, herken je op zo’n moment wel de druk van je eigen perfectionisme, die maakt dat je soms blokkeert of dingen niet helder meer ziet. Maar tegelijkertijd identificeer ik me net zo makkelijk met de ouders van dat meisje die volstrekt hulpeloos zijn en zoeken naar een oplossing. Ook daar kun je je heel makkelijk iets bij voorstellen. In die zin is er altijd verbondenheid met theaterpersonages, zolang het maar gaat over de vraag: wat zou ík in zo’n situatie gedaan of gezegd hebben?"

Welk van jouw stukken zou je zeker aanraden aan een gezelschap? 

"In november 2019 verschijnt ‘Enkele reis’ in de Nederlandse theaters, gespeeld door drie topacteurs, geproduceerd door Hummelinck Stuurman Theaterbureau, in de regie van Bruun Kuijt. Het is een thrillerkomedie in de klassieke zin van het woord, maar over een actueel thema. Het gaat over twee zussen op leeftijd die besluiten dat het mooi is geweest. Hun leven is voltooid, ze willen stoppen op het hoogtepunt, nu ze zelf nog de regie in handen hebben en niet afhankelijk hoeven zijn van anderen. Maar een einde aan je leven maken is nog niet zo makkelijk. Uiteindelijk vinden ze op internet een man die het wel voor ze wil doen: een bejaarde huurmoordenaar die geen pensioen heeft opgebouwd en dus nog wel even door moet. Als hij zich met zijn wapen bij de bungalow van de twee dames meldt, begint vervolgens alles te kantelen. Als het publiek straks net zoveel plezier beleeft aan de voorstelling als ik heb beleefd tijdens het schrijven, belooft het een mooie productie te worden. Dus mochten gezelschappen interesse hebben, kom dan tussen november 2019 en april 2020 vooral even kijken! Tegen die tijd vind je de speellijst op mijn website: www.lexpasschier.nl"

Alle werken van Lex Passchier:

Arsenicum en oude kant, Joseph Kesselring - vertaling

De vrouw in het zwart, Stephen Mallatratt - vertaling

Sherlock Holmes en de hond van de Baskervilles, Sir Arthur Conan Doyle - boekbewerking

39 steps, Patrick Barlow - vertaling

Dial M for Murder, Frederick Knott - vertaling

De man die het wist, i.s.m. Bruun Kuijt - script gebaseerd op het oeuvre van Alfred Hitchcock

Enkele reis, thrillerkomedie - verschijnt in najaar 2019 

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

{{ newsletter_message }}

{{ popup_title }}

{{ popup_close_text }}

x